Asgari ücret zammı ile işçi, memur ve emeklilerin yanı sıra birçok kalemde değişiklik oldu. Bu kapsamda 65 yaş aylığı, engelli aylığı, evde bakım parası, Genel Sağlık Sigortası primi, kıdem ve ihbar tazminatı, SGK idari para cezaları, dul ve yetim maaşı gibi kalemlere zam yapıldı. Yapılan son zam ardından en düşük dul ve yetim aylığı 627 lira olurken, en yüksek maaş 15 bin 55 liraya yükseldi.
Dul ve yetim aylığına temmuz ve ocak aylarında olmak üzere yılda iki defa zam yapılıyor. Henüz 6 aylık enflasyon farkı netleşmese de piyasanın beklentisi yüzde 38,5 oldu. Böylece 6 ayın sonunda en düşük dul ve yetim aylığının 868 olması bekleniyor. En yüksek maaş ise 20 bin 851 liraya yükselebilir. Kesin zam oranı ise 4 Temmuz’da açıklanacak.
HANGİ HALLERDE, KİM ALIR?
ERKEKLER DE DUL MAAŞI ALABİLİYOR
Dul maaşının, ya da ölen eşin maaşının sadece kadınlara ödendiği gibi genel bir algı var. Oysa sosyal güvenlikle ilgili düzenlemelerde bir cinsiyet farkı belirtilmiyor. Dolayısıyla eşi ölen bir erkek de dul maaşı alabiliyor. Böylece kendi maaşıyla birlikte emekli aylığı gibi dul aylığı da alması yani çift aylık mümkün oluyor. Burada kişinin çalışıyor ya da emekli olmasına da bakılmıyor. Aynen kadınlara ödendiği gibi şartlar oluşmuşsa erkeklere de ölüm aylığı veriliyor.
EN AZ 5 YIL PRİM OLMALI
Aylığın kesilmesine sebep olan tek değişiklik ise ikinci bir evlilik. Koca evlenmediği sürece eşinin maaşını alabiliyor. Ölüm aylığı alabilmek için ölen eşin en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartı var. SSK’lı (4A) olanların en az 5 yıl sigortası, 900 gün primi varsa yine maaş bağlanıyor. Eşin çalışıyor olması ya da emekli olması durumunda aylıkta belli kesintiler yapılıyor.
SSK VE BAĞKUR
Erkek, SSK ve BAĞ-KUR kapsamında çalışıyorsa veya emekliyse ölen eşin aylığının yüzde 50’sini dul aylığı olarak alır. Erkek sigortalı çalışmıyor ve BAĞ-KUR’lu da değilse ölen eşinin aylığının yüzde 75’ini alır. Erkek sigortalı çalışmıyorsa, emekli değilse ve eşinden aylık bağlanan çocuğu yoksa ölen eşinden yüzde 75 dul aylığı bağlanır.
EMEKLİ SANDIĞI
Erkek, SSK ve BAĞ-KUR kapsamında çalışıyorsa veya emekliyse ölen eşin aylığının yüzde 50’sini dul aylığı olarak alır. Erkek sigortalı çalışmıyor ve BAĞ-KUR’lu da değilse ölen eşinin aylığının yüzde 75’ini alır. Erkek sigortalı çalışmıyorsa, emekli değilse ve eşinden aylık bağlanan çocuğu yoksa ölen eşinden yüzde 75 dul aylığı bağlanır.
EMEKLİ SANDIĞI
Eşini kaybeden bir kişinin dul aylığı alabilmesi, başka bir evlilik yapana ya da ölene kadar devam eder. Baba veya annesini kaybeden bir erkek, 18 yaşına kadar kesintisiz, öğrenciliği devam ederse 25 yaşına kadar kesintisiz yetim aylığı almaya hak kazanır. Eğer erkek çocuğunun çalışmasına engel olacak bir malul durumu mevcut ise o zaman yaşına bakılmaksızın ömür boyu yetim aylığı alabilir. Hiçbir geliri, mal varlığı bulunmayan ve sigortalının ölmeden önce bakmakla yükümlü olduğu 65 yaş üzeri anne ve babası, ölüm aylığı adı altında maaşa bağlanabilir. Dul ve yetim aylığı alabilmek için resmi talepte bulunulması şart. Bunun için ölüm aylığı talep belgesi il ve ilçelerde bulunan sigorta müdürlüklerine teslim edilmeli. Dul ve yetim aylığı, sigortalının ölüm tarihini izleyen ilk ayın başında ödenmeye başlar.
BEDAVA SAĞLIK
Kadın kocası üzerinden sağlık yardımı alabileceği gibi erkek de karısı üzerinden sağlık yardımı alabilir. İşsiz erkek, sigortalı çalışmadığı süre boyunca eşinin üstünden sağlık yardımından faydalanabilir. Eşinin üstünden sağlık yardımı alabilmesi için genel sağlık sigortasına prim ödemesi de gerekmez. Eş, BAĞ-KUR’lu olsa dahi devlet destekli sağlık hizmeti alınabilir. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun SPAS (Sağlık Provizyon Aktivasyon) sistemi tarafından kişinin eşi üzerinden sağlık aktivasyonu otomatik olarak yapılmamışsa, herhangi bir SGK müdürlüğüne başvurarak sağlık aktivasyonunu yaptırması gerekiyor.
